Çalışanların dinlenme hakkı olarak da bilinen yıllık izin kavramı 4857 sayılı İş Kanunu’nun ilgili maddelerinde detaylı olarak tanımlanır. İşverenlerin çalışanlara vermekle sorumlu oldukları bu hak, yasalarca güvence altına alınır. İlk işe giriş süresinden itibaren yıl boyunca çalışıldıktan sonra elde edilen tatil zamanı farklı kriterlere göre belirlenir. Ücretli bir izin türü olan yıllık izin nedir, kimlere tanımlanır ve yıllık izin kaç gün gibi konu başlıklarının cevaplarını inceleyerek fikir sahibi olabilirsiniz.
Yıllık İzin Hakkı Kimlere Tanınır?
Senelik izin hakları, minimum bir yıl süreyle aynı işverene çalışmış olan kişilere tanınır. İş sözleşmesi türü ve çalışmaların aralıklı olması durumu da bu hakkın kullanılmasına engel değildir. Haktan faydalanılması için işyerinin İş Kanunu kapsamında tanımlı olması şartı aranır. Mevsimlik ve kampanyalı işçilik durumunda kanun, yıllık izin hakkı tanımlamaz. Yıllık izin hakkı çalışma koşullarına göre de çalışanla işveren arasında anlaşma yapılarak belirlenebilir.
Yıllık İzin Süreleri Nasıl Belirlenir?
4857 sayılı kanunun Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nde tanımlanan yıllık izin süreleri net bir şekilde açıklanır. İşçi yıllık izin süreleri yıl bazında şöyle sıralanır:
- Çalışma süresi 1-5 yıl arasında olanlar: 14 gün
- Çalışma süresi 5-15 yıl arasındakiler: 20 gün
- Çalışma süresi 15 yıl ve üstü olanlar: 26 gün
İzin süreleri minimum gün sayısıyla belirtilir. Bunlara ek olarak yeraltı madenlerinde çalışanların yıllık izin süre hakkı 4 gün artırılır. Yaş kapsamında belirlenen kurallar dâhilinde 18 ya da daha küçük olan çalışanlar minimum 50 gün, yaşları 50 ve üzerindekilere verilecek yıllık izin süresi 20 günden az olarak belirlenemez şeklinde net ifadeler mevcuttur. Konuyla ilgili süre detaylarının toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri kapsamında daha fazla olarak verilmesi mümkündür. Yıllık izin kapsamı ve detayları kanunla sınırlandırılan çalışan haklarını koruyan bir uygulama olarak öne çıkar.
Yıllık İzin Hakkı Nasıl Belirlenir?
Yıllık izin hakkı, çalışanların iş yerinde mesaiye başladıkları günden itibaren bir yıllık sürenin geçmesi durumunda aktif hâle gelir. Yıllık izin ne zaman hak edilir sorusuna cevap olarak deneme süresi de dâhil olmak üzere bir yıllık sürenin tamamlanması gerekir denebilir. İşverenlerden henüz hak edilmemiş izin süreleri ya da geçmişten kalan günlerin devri gibi konularda ekstra taleplerde bulunmak da mümkündür.
Yıllık izin hakkı konusuyla ilgili bir diğer önemli nokta da işverene en az bir ay öncesinde izin talebinin iletilmiş olmasıdır. İşveren tarih ve detayların yazıldığı dilekçeyi dikkate alarak izin hakkını vermekle yükümlüdür. Aynı zamanda izin süresi yolculukla ulaşılabilecek bir yerde geçirilecekse çalışanlar ücretsiz yol hakkı izinlerini de talep edebilirler. Belgelerle ispatlandığı sürece yol izni talebi yapılabilir. Bu kapsamda 4 güne kadar ek süre kazanma şansı vardır. İşverenler yıllık izin hakkı oluşan bir çalışana izin verirken işin aksamaması için gerekli düzenlemeleri yapma hakkına sahiptir. Bu kapsamda aynı günde izin talebi olanlar belirli bir sırayla tatile çıkarılabilir. Böylece mevcut işleyişin devamı sağlanır ve çalışan hakları verilmiş olur.
Özel Sektör Yıllık İzin Ne Zaman Hak Edilir?
Özel sektör yıllık izin süreleri 4857 sayılı kanunun ilgili maddelerinde belirtilmiştir. Bu durum devlet veya özel sektör kapsamında aynı şekilde uygulanabilecek özelliklere sahiptir. Özel sektör çalışanları işverenleri ile anlaşmaları dâhilinde 6 aydan sonra yıllık izin hakkı kazanabilir.
İşe başlayanların en çok merak ettikleri konuların başında yer alan “Yıllık izin ne kadar?” sorusu her ne kadar kanunlar sınırlanmış olsa da bu tip detaylar özel ve devlet kurumlarında farklı uygulamalara tabidir.
Yıllık İzin Süresi Nasıl Hesaplanır?
Senelik izin süreleri hesaplamaları sırasında dikkate alınması gereken farklı konular sayılabilir. Bunların başında çalışma süresi, çalışanın yaşı ve mesleği yer alır. Bir yılını dolduranların hakkı olan bu izin türü, çalıştığınız yıllar boyunca artan gün sayısıyla tatil yapıp zihinsel ve fiziksel olarak yeni bir yıla hazırlanmanıza destek olur. İnsan Kaynakları departmanının sorumluluğunda olan yıllık izin hesaplama konusu, özel uygulamalarla takip edilebilir. Sistemde izin kayıt belgesi oluşturularak izin süreleri belgelenebilir. Bayram, resmî tatiller, hafta sonu, raporlu/raporsuz, ücretli/ücretsiz izinler yıllık izne dâhil edilemez. İşten ayrılma/çıkarılma gibi sebeplerle hak edilen yıllık izin süresinin maddi karşılığı işverenin çalışanına vermekle yükümlü olduğu bir haktır.
Kullanılmayan Yıllık İzin Ne Olur?
Yıllık izin kullanma hakkı işçi tarafından farklı sebepler gösterilerek değerlendirilmeyebilir. Bu durumda yıllık izin devreder mi gibi bir soru aklınıza gelebilir. Yıllık işçi izin süreleri çalışanların dinlenme hakkı olarak değerlendirilir ve işverenlerin bu hakkı sağlama konusunda ekstra özen göstermesi gerekir. Bu özellikleri sebebiyle yıllık izin, bir sonraki yıla devredilebilen bir haktır.
Çalışanlar yıllık izinlerini minimum 10 gün olacak şekilde kullanabilirler. İşveren ve çalışanın ortak kararıyla gerçekleştirilen bu uygulama kapsamında 14 günlük bir yıllık izin öncelikle 10+4 şeklinde değerlendirilebilir. Esneklik sunan bu durum çalışanların hayat dengesini sağlaması açısından önemli bir uygulamadır.
Kullanılmayan Yıllık İzin Ücreti Nasıl Alınır?
Kullanılmayan yıllık izin ücretinin alınabilmesi için işten çıkarılma/ayrılma gibi bir durumun oluşması gerekir. Bu durumda yıllık izin ücreti hesaplama son ayın brüt maaşı üzerinden yapılarak çalışana nakdi olarak verilebilir. Yıllık izin ücreti hesaplanırken brüt maaş 30 günlük çalışma süresine bölünür. Günlük brüt ücret kullanılmayan yıllık izin gün sayısıyla çarpılarak sonuç bulunur. Çıkan brüt tutardan gelir/damga vergisi, sosyal güvenlik primleri düşüldüğünde kullanılmayan yıllık izin ücreti belirlenmiş olur. Bu tutar işten ayrılma/çıkarılma sebebiyle işveren tarafından çalışanlarına ödenir.
Yıllık İzin Dilekçesi Nasıl Yazılır?
Yıllık izin dilekçesini sistemde otomatik olarak doldurabileceğiniz uygulamaların haricinde elle de yazabilirsiniz. Dilekçeyi insan kaynakları departmanına ithafen doldurmanız gerekir. Sigorta sicil numaranız, departmanınız, izin süreniz ve tarihlerini detaylı olarak belirtmeniz önemlidir. Senelik izin kaç gün kullanılacaksa dilekçede itinayla doldurulması gereken bir alandır. Sonrasında isim, soyisim, imza, izne çıkış/dönüş tarihleri, varsa yol izin ücreti talebi de eklenebilir. İzin kullanacağınız adres ve telefon bilgileri de eklendikten sonra dilekçeniz hazır hâle gelir. Rutin uygulamaların dışında işveren taleplerine göre bilgiler eklenip/çıkarılabilir.
Şirketinizin ihtiyaç duyduğu uygulamaları, çalışan hakları/çalışma koşulları, sanal/hazır/paylaşımlı ofis seçenekleri kapsamındaki konuları eofis.com adresinden inceleyerek detayları öğrenebilirsiniz.
Yıllık izinde hafta sonu sayılır mı?
4857 sayılı kanunun 57. maddesi; dini/resmî bayramlar, hafta tatili ve genel tatil günleri yıllık izin kapsamında sayılmaz olarak net bir şekilde ifade edilir. Bu kapsamda yıllık izinde hafta sonu sayılmaz.
Kendi isteği ile işten ayrılan yıllık izin parası alabilir mi?
Kanunda detaylı olarak belirtilen yıllık izin süreleri işverenin sorumluluğunda verilmesi gereken bir haktır. Kendi isteği ile işten ayrılanlar kullanmadığı yıllık izin parasını alabilir. İşten ayrıldıktan sonra 5 yıla kadar bu hakkın talebinde bulunmak mümkündür. 5 yıl sonra zamanaşımına uğradığı için talep edilemez.
Özel sektörde yıllık izinde maaş kesilir mi?
Özel sektörde yıllık izinde maaş kesintisi yapılması kanuna aykırı bir uygulamadır. 4857 sayılı kanun gereğince işverenler çalışanlarına yıllık izin aldıkları süre zarfında kesintisiz şekilde maaşlarını ödemekle yükümlüdür.
